Kaçanlar: “Boğuluyoruz”,diyorlar… “Memleket bir zelzele arifesinde.Gitmek,kaderin hatalarını düzeltmektedir.Cangıldan
şehre,kasırgadan limana,kaostan tarihe kaçış.”
Yükseliş devrinde aydın,toplumun herhangi bir ferdidir: Zevkleri ile,zilletleri ile,mukaddesleri ile.Ne imtiyazı vardır,
ne imtiyaz peşindedir.
Tanzimat, Bab-ı Aliye’nin Avrupalılaşması.Bürokrasi;halktan da,saraydan da kopar.Aydın da bürokrattır,hem de çok nazlı
çok hassas,çok hercai bir bürokrattır. “Hakim ideoloji,hakim sınıfın ideolojisi” diyor kitap.Osmanlı ülkesinde hakim
sınıf,Fransız veya İngiliz burjuvazisi.Sarayın direnişi azaldıkça kapitalizm,taaruzunu yoğunlaştırır: Keşişler,mektepler,
mürebbiyeler,mason locaları… Osmanlı bankası,nişanlar, sefaret baloları ve Beyoğlunu zevk panayırına çeviren şevh
aktrisler.Aydın,batan bir gemidedir.Ufukta rüyaların en muhteşemi:Avrupa.Servetin,şöhretin,şehvetin daveti.Azgın iştihaları
vardı entelijansiyanın ve bu masal hazineleri kendisini bekliyordu.Avrupalı dostları lütufkardılar.Karşılık olarak biraz
“İhanet” istiyorlardı sadece.