Kutül Amare

Sünni ve Şiiler için birer camii,bir havra,iki han çok sayıda işyeri,mağaza ve dükkanla iki hamam bulunuyordu.1329(1911) yılı Bağdat Salnamesinde 1500 ev,150 dükkan ve 10 hanın kayıtlı olduğu görülmektedir. 1. Dünya Savaşı sırasında Kutül Amare çok hareketli günler yaşadı.1915 yılı Eylül sonlarına doğru İngiliz generali Townshend Dicle Nehri boyunda harekete geçti; Osmanlı Devletinin Türk ve Araplardan oluşan kuvvetleri Albay Yusuf Nurettin Bey’in kumandasında bulunuyordu.Hedefleri Bağdat’ı almak olan İngilizler yol üzerindeki Kutül Amare’yi işgal ettiler(26 Eylül 1915).Bunun üzerine bölgedeki altıncı ordunun başına birinci ordu kumandanı Alman mareşali Goltz Paşa getirildi(22 Ekim 1915).22-26 Kasım 1915’te general Townshend,Bağdat’a 30 Km. uzaklıktaki Selman-ı Pak denilen bölgede taarruza başladı.Meydana gelen çarpışmalar,Bağdat’ı ele geçrmeye çalışan İngilizlerle onları durdurmaya çalışan Türkler arasında büyük bir mücadeleye dönüştü.Çok sayıda kayıp veren İngilizler Kutül Amareye çekilirken Osmanlı kuvvetleri kaleyi kuşatma altına aldılar(5 Aralık 1915). Halil Paşa kumandasındaki bu kuşatma ve İngilizlerin verdikleri karşı mücadele 1. Dünya Savaşının en önemli çarpışmaları arasında yer alır.1916 yılının başlarında İngilizlerin Irap cephesi kumandanlığında bulunan general Nicson’un yerine general Percy Lake tayin edildi.General Percy Lake’in emriyle Basra tarafındaki İngiliz kuvvetlerinin kuşatma altındaki general Townshend’a yardım teşebbüsleri sonuç vermedi ve İngilizler,Hindistan’dan Basra’ya gönderilen yeni tugayların desteğinde 5 Nisan 1916’da Felahiye’de başlattıkları dört gün süren taarruza rağmen kuşatmayı yaramadılar.Kaledeki yiyecek stoklarının tükenmesi üzerine uçaklarla atılan yiyecek paketlerinin çoğu nehre düştüğünden yapılan yardımlar yerine ulaşmadı.İngilizler,21-22 Nisan 1916’da 4. Felahiye Muharebesi denilen bir saldırı daha gerçekleştirdilerse de geri püskürtüldüler.Başka çaresi kalmayan Percy Lake,26 Nisan 1916’da kuşatma altındaki general Townshend’a Türklerle teslim müzakerelerini başlatmasını bildirdi.Yaklaşık 5 ay sonra kuşatmanın kaldırılması karşılığında İngilizler bütün silahlarını ve 1 Milyon Sterlin tazminat vermeyi teklif ettiler ve karşılığında Amare yolu ie Hindistan’a gitmek için müsade istediler;Türk tarafı ise İngilizlerin kayıtsız şartsız teslim olmasında direndi.Nihayet 27 Nisan 1916’da Kutül Amare’nin 4 Km. kuzeybatısında nehir üzerinde Halil Paşa ile general Towshend arasında yapılan görüşmede İngilizler tazminatı 2 Milyon Sterline çıkarttılar.29 Nisan 1916 günü protokol imzalanmasının ardından halkın coşkulu gösterileri arasında Türk kuvvetleri Kutül Amareye girdi ve 13 bin 309 kişilik İngiliz ordusunu teslim aldı.